Entrevista a Ricardo Castro, secretario xeral da CUT
Ricardo Castro Buerguer naceu en Vigo en 1970. Licenciado en Xeografía e Historia pola Universidade de Santiago de Compostela, pasou polo ensino privado ata aterrar coma operario nunha empresa de produtos conxelados, Procsa, onde traballa desde o 2001 e comezou a súa actividade sindical. O pasado mes de outubro, no VI Congreso da Central Unitaria de Traballadores/as, relevou a Manolo Camaño na secretaría xeral do sindicato, responsabilidade que xa ocupara de 2009 a 2013. Castro ten as ideas e o discurso claro. Duro na radiografía do contexto que enfrontamos, tanto reparte estopa como tende pontes a futuro. Á patronal sitúaa no lado da mesa onde debe estar o medo.
Asumiches a secretaría xeral da CUT no VI Congreso celebrado o 28 de outubro de 2017. Definistes este Congreso como de consenso e reafirmastes nel o carácter político-sindical da Central. Isto que significa? Que supuxo o sexto congreso nos anos de vida do sindicato?
Ben, comezarei pola última pregunta. Este VI Congreso implica, en primeiro lugar, que a CUT segue viva e consolidándose coma un proxecto sindical necesario neste país. En segundo lugar, e isto xa enlazaría coa primeira pregunta, significou dar un salto cualitativo entendendo que a loita de clases, que continúa a ser o motor da historia, no século XXI, precisa adaptar as organizacións sindicais a novas circunstancias laborais.
O consenso vén dado porque entendemos que chegaron os tempos de mudar elementos organizativos que non estaban actualizados, chegaron os tempos de pararnos a pensar para mudar as regras porque o sindicalismo (falo en xeral) leva dez anos xogando nos terreos que propón o capital. No VI Congreso concluimos que imos pensar para recuperar a iniciativa e faremos o que faga falta: mudar a organización, a linguaxe, a velocidade dos tempos…pero nunca mudaremos a nosa posición político-ideolóxica. Somos un sindicato nacional, de clase e combativo, é dicir, a nosa actuación está en Galiza, a nosa lingua é a do pobo, non a que usa a patronal, e somos clase traballadora con conciencia de seu (sexa cal sexa a consideración que hoxe ten o mundo do traballo), e por iso somos solidarias e internacionalistas, e por iso somos tamén combativas.
Somos un sindicato nacional, de clase e combativo, é dicir, a nosa actuación está en Galiza, a nosa lingua é a do pobo, non a que usa a patronal, e somos clase traballadora con conciencia de seu
Cales son entón os retos ou obxectivos principais da CUT, como organización, nesta nova etapa?
En liñas xerais temos como metas mellorar a formación, a nosa comunicación interna e máis externa, continuar medrando en afiliación e representación sindical para incidir no discurso político-sindical con maior contundencia, poñer en valor as nosas relacións internacionais, continuar eliminando as trabas que as compañeiras teñen para incorporarse á actividade sindical e ir eliminando o carácter patriarcal da organización sindical, modernizar a organización e, por riba de todo, non esquecer o que somos, porque só tendo conciencia da nosa historia poderemos prender e gañar o futuro.
Houbo moitas mudanzas desfavorables para a clase traballadora nos últimos anos xustificadas pola suposta crise económica. Reformas laborais, desemprego, precariedade, emigración, desafiuzamentos… Ademais do latrocinio e a destrución dos servizos públicos máis básicos, como a sanidade ou a educación, cuxas principais prexudicadas somos as clases populares. Porén, o sindicalismo, lonxe de fortalecerse, caeu no descrédito e ata parece que abandonou determinadas loitas que agora asumen outras organizacións que foron agromando. Como se explica? Que se fixo mal? Hai aínda marxe para facer sindicalismo? Existe a clase traballadora?
O descrédito sindical ten que ver coa transición española. O gran pacto do 78 consistiu en manter o franquismo cunha careta democrática, había que esquecer a represión, a morte nas cunetas, as culpas do exército e da Guardia Civil, deixar os fíos da economía nas mesmas familias que os tiñan no franquismo, aceptar a monarquía coma animal de compañía…; e todo iso só se podía facer eliminando a nova oposición mediante prebendas (o PSOE renuncia ao marxismo e convértese á socialdemocracia ou a capitaldemocracia, os sindicatos aseguran a paz social entrando nas subvencións e nos consellos de administración); quen non acepta esas prebendas queda á marxe, e a marxe pode ser a cadea e represión ou a marxinalidade. Despois de corenta anos é lóxico que ninguén confíe nos sindicatos porque os altofalantes do sistema só falan de dous sindicatos, que son precisamente unha das patas do sistema que afoga á clase traballadora.
Despois de corenta anos é lóxico que ninguén confíe nos sindicatos porque os altofalantes do sistema só falan de dous sindicatos, que son precisamente unha das patas do sistema que afoga á clase traballadora
Como vai alguén confiar neles? Ao mesmo tempo que ese sindicalismo pasou a vivir do estado foise transformando nunha gran xestoría baleira de contido político-sindical, e todo o que significaba o sindicalismo decimonónico desaparece, é dicir, a protección da clase traballadora (pan, teito, vestido, saúde…), pasando isto a mans dos movementos sociais (PAH, Os Ninguéns, MODEPEN…), pero todas somos pólas da mesma árbore: a clase traballadora, que si existe.
As últimas folgas xerais no Estado foron en 2012, 29 de marzo e 14 de novembro. Ou a folga xa non é un instrumento útil ou España vai ben. Que opinión ten a CUT sobre a folga xeral? Sería factible convocala na Galiza?
A folga é a ferramenta máis valiosa da clase traballadora, e a proba témola nos últimos tempos coas compañeiras da CIG que derrotaron ao “benefactor” Amancio Ortega, ou cos compañeiros da Estiba, que gañaron o conflito malia a campaña mediática do capital, nas compañeiras e compañeiros de PESCANOVA que gañaron grazas á unidade sindical de base… cando alguén pretende deslexitimar a folga coma ferramenta de clase faino porque sabe que é o noso botón vermello, porque a teme. O mesmo pasa coa folga xeral; España é unha merda, non hai dúbida: un país de precariedade, de explotación, de dobre moral, de falsidade, de corrupción, antidemocrático… máis que unha folga xeral o que precisa España son mil folgas xerais (coma mil Vietnams) que a fagan desaparecer, hai nomes que só teñen acepcións negativas.
cando alguén pretende deslexitimar a folga coma ferramenta de clase faino porque sabe que é o noso botón vermello, porque a teme
En canto a convocar unha folga xeral en Galiza teño claro que sobran motivos, e o primeiro é que nin temos autonomía política, somos un virreinato gobernado por un narcoacomplexado que só ten a intención de quedar ben co patrón español, un aniquilador de todo o que significa Galiza. Pero para convocar unha folga xeral primeiro debemos fortalecer o músculo obreiro, é imposíbel correr unha maratón se non saímos do furancho; a nosa obriga, e da CIG, sería a de ir comezando cun proceso mobilizador que vaia medrando e implicando a cantas máis organizacións mellor, con clara dirección obreira pero sen sectarismos que busquen a rendabilidade de sigla algunha. Non é tempo de bandeiras, é tempo de xenerosidade.
Habendo un sindicato de referencia no país como a CIG, con milleiros de afiliados/as, que papel aspira a desenvolver a CUT? Son necesarios dous sindicatos na Galiza? Isto non lle resta forza á clase traballadora? Acaso hai diferenzas cualitativas entre unha e outra Central?
O nacemento da CUT no ano 1999 non se produce por unha ocorrencia ou por ir de aventuras. Vén dado por unha situación insostíbel dentro da CIG (lembremos que nacera no 1994 coa unión da INTG e CXTG e polo tanto aínda estaba en proceso de consolidación); foi unha ruptura dolorosa porque a ninguén lle gusta sentirse mal na casa, pero as cousas teñen que pasar para que sigamos avanzando. Nestes anos a CUT consolidouse coma proxecto sindical e con respecto á CIG non temos grandes diferenzas no político-sindical; todas esas diferenzas poden superarse, e estou convencido de que así será aínda que non sei canto se tardará. Mentres non chega ese momento seguiremos traballando para fortalecer a CUT e para tender pontes de cara a esa unión da clase traballadora nunha soa organización.
Queres dicir que se pode camiñar cara unha central única?
Eu teño claro que o país precisa desa unidade sindical, pero toca ter altura de miras e superar rancores que moitas veces teñen máis que ver con situacións que xa non existen, ou que forman parte do ámbito persoal, que con diferenzas sindicais. Penso que este país ten un problema moi grave co minifundio, cada quen quere conservar a súa leira cando seriamos moito máis fortes tirando as marcas e xuntando os terreos. Eu non son un fanático nin das siglas nin das bandeiras, son clase traballadora e defendo as ideas (para levalas á praxe) por riba de calquera sigla sindical ou política, pero neste país o que sobran son siareiros das siglas e das pegatinas, iso non é máis que unha deriva infantil. Eu prefiro falar dos 100 anos da revolución socialista en Rusia que do PCUS.
Agardo que esa parte negativa no discurso da CIG pase a ser cousa da historia e poidamos comezar outro tipo de relación. De momento nós medramos sen confundir o inimigo.
Que facer entón?
Penso que debemos comezar con xestos que nos acheguen. De feito nós convidamos á CIG ao noso VI Congreso coma un xesto de fraternidade, pero nin contestaron ao convite, é máis, o seu novo Secretario Xeral, Paulo Carril, xa fixo algunhas declaracións non moi afortunadas con respecto á CUT, que non viñan a conto e penso que nada bo traen. A miña experiencia sindical está, fundamentalmente, na comarca de Vigo, e onde traballo con compañeiros e compañeiras da CIG sempre obtemos bos resultados para a clase traballadora, respectámonos e mantemos posicións de lealdade e, aí, no traballo diario cos pés na terra medra a confianza; digamos que a nivel institucional non percibo o mesmo e non por culpa da CUT. Agardo que esa parte negativa no discurso da CIG pase a ser cousa da historia e poidamos comezar outro tipo de relación. De momento nós medramos sen confundir o inimigo.
A afiliación da CUT medrou sensiblemento nos últimos anos, por exemplo en sectores como a automoción ou mesmo metendo a cabeza na administración pública, un territorio tradicionalmente ocupado polos grandes sindicatos. Como explicades este crecemento? Podedes asumilo?
Antes preguntabas polo descrédito do sindicalismo e parte dese descrédito converteuse en crédito cara nós. Comezamos a medrar por dúas vías, unha rápida e de velocidade contemporánea e outra lenta e empírica. A da velocidade vén dada pola decepción con outras centrais sindicais que ou ben traizoaron á clase traballadora ou ben non dan chegado aos presupostos que esta quere. A vía lenta e empírica é aquela que vén dada polo traballo nos centros ou empresas onde nos fomos constituíndo e demostrando que somos diferentes. O medre na automoción e na administración vén dado fundamentalmente pola vía da velocidade e a decepción. En canto a se podemos asumilo podo dicirche que arredor disto xirou parte do debate do noso VI Congreso, sobre as novas necesidades que tiñamos enriba da mesa, e de aí veñen moitos dos cambios que a nova dirección quere introducir. Daremos feito, abofé que si.
Un dos sinais de identidade da CUT é que non acepta subvencións de ningún tipo. Por que esta teima? Como afrontades logo os custos económicos da organización? Isto non limita as posibilidades de medrar do sindicato?
Esa é unha das nosas liñas vermellas, e ten que ver co perigo de ter medo a trabar a man que che dá de comer: o can que morde ao dono acaba cunha inxección de durmir para sempre. A única fonte de ingresos que temos son as cotas da afiliación e as campañas que organizamos (festivais, camisolas, chapas…) e iso fai que teñamos que aplicar a intelixencia, o enxeño para aforrar custos. Se tiveramos máis cartos fariamos máis cousas pero non necesariamente mellor.
Definídesvos coma un sindicato combativo. Isto que quere dicir, acaso vos encontrades máis cómodos no conflito cá na negociación? Hai un perfil que defina ás delegadas da CUT nos centros de traballo?
Cando nós dicimos combativos estamos a falar da nosa actitude diante da confrontación. A negociación sindical dase porque hai intereses confrontados, porque hai conflito entre o que pretende a patronal e o prezo que nós lle poñemos á nosa forza de traballo. A negociación é o intento de conciliar unha posición que satisfaga ás dúas partes, pero para que a patronal negocie e ceda ten que ter fronte súa alguén que lle impoña respecto e, coma di o noso secretario de Acción Sindical, Berto Covelo, na negociación é importante saber en que lado da mesa está o medo.
Cando nós dicimos combativos estamos a falar da nosa actitude diante da confrontación. A negociación sindical dase porque hai intereses confrontados, porque hai conflito entre o que pretende a patronal e o prezo que nós lle poñemos á nosa forza de traballo.
En canto á segunda pregunta, se tivera que dar o perfil dunha sindicalista da CUT poría por riba a dignidade e a honestidade. Utilizaremos as ferramentas precisas, sexan as que sexan, para defender estas premisas.
A CUT é un sindicato galego de clase. Non vos definides claramente como nacionalistas nin independentistas, pero apoiades abertamente o dereito a decidir do pobo catalán. Fuxides das etiquetas ou é que non o tedes claro?
Nós somos un sindicato, non un panfleto nin un partido político. Definímonos, coma ti dis, como sindicato nacional galego e de clase e, na praxe, demostramos o que somos e onde estamos. Non se trata de levar a cazadora chea de chapas para identificarse; quen precisa repetir cada segundo o que é igual é quen non o ten moi claro.
Nos últimos anos tivestes un papel moi activo nas Marchas da Dignidade, unha multiorganización estatal na que compartides espazo con sindicatos e organizacións moi diversas. Como avalía a CUT as Marchas e en que momento se encontran?
As Marchas foron o movemento popular de clase máis importante do estado español na última década; non houbo outro movemento, no que o músculo sindical fora o motor, que movera tanta xente. Isto ten dúas lecturas, a primeira que existe esa necesidade, esa demanda da clase traballadora de artellar movementos máis alá dos intereses das siglas, baixo paraugas tan básicos coma pan, traballo e teito. A segunda é que hai organizacións máis alá dos profesionais da organización.
En canto ao momento que atravesan as Marchas hai que dicir que ficaron feridas por culpa da utilización política que algúns fixeron delas. Refírome aos que falaban da nova política, de ocupar as rúas e, en canto chegaron os procesos electorais, esquecéronas; agora que están eles nos parlamentos só importan as cadeiras. Ademais disto, a clase traballadora tamén está danada polo capitalismo e a velocidade do consumo, quero dicir que nos cansamos enseguida dos xoguetes e queremos outros novo. Agora cómpre pensar con calma e ver o que facer.
Convénceme de que debo afiliarme. E de que debo afiliarme á CUT, claro!
Ti xa estás afiliada (risas). Igual podías preguntarlles ti as razóns para non o facer ás que aínda non o están. Aprendiamos todos e todas das respostas.
