Na súa última Conferencia Internacional do Traballo en Xenebra, a OIT vén de aprobar un Convenio[1] e unha Recomendación[2] que recollen normas laborais internacionais destinadas a mellorar as condicións de vida das traballadoras do fogar. Os Estados membros dispoñen dun ano para debater e ratificar ou non este marco laboral que pretende acadar unha armonización básica de dereitos. A aplicación por parte do Estado español do Convenio requerirá realizar os seguintes cambios legais principais no réxime laboral e de seguridade social do sector:
- Recoñecemento do dereito das traballadoras domésticas a seren informadas, de manera clara, sobre os termos e condicións do seu emprego, é dicir, especificación das tarefas que deben realizar, número de horas de traballo e descansos semanais e mensuais. Asimesmo, dereito á especificación clara e por escrito do desconto específico da retribución en especie -parte correspondente a retribución en concepto de aloxamento e manutención- e do seu correspondente valor pecuniario. (Artigo 7)
- Contabilización como horas de traballo dos períodos nos que as traballadoras permanecen sen ningunha tarefa concreta mais a disposición da persoa empregadora. (Artigo 10.3)
- Adopción de medidas eficaces para garantir o cumprimento da lexislación protectora de quenes se adican ao emprego doméstico. (Artigo 17).
- Garantía de condicións “non menos favorables” que as do resto de traballadoras na protección da Seguridade Social. (Artigo 14).
A Recomendación, pola súa banda, non é de obrigado cumprimento e é aquí onde se introducen dereitos como as compensacións económicas para a nocturnidade, o rexistro exacto das horas extraordinarias, a protección dos salarios por insolvencia da persoa empregadora, a formación e implementación de políticas no eido da seguridade e sáude laboral, a recompilación censal exhaustiva das traballadoras do fogar ou as medidas adicionais para a protección das traballadoras migrantes. Todos os dereitos recollidos nestes marcos legais (en especial no Convenio) aparecen moderados co obxectivo de reducir o impacto e flexibilizar a aplicación, como a propia Directora do Programa sobre as condicións de traballo e emprego da OIT, Manuela Tomei, recoñeceu na presentación pública do Convenio[3]. Sirva de exemplo o Artigo 14 onde se recolle á protección da Seguridade Social no primeiro punto para ser matizado no segundo: “as medidas ás que se fai referencia no parágrafo anterior poderán aplicarse progresivamente, en consulta coas organizacións máis representativas dos empregadores e dos traballadores”. Desde a CUT parabenizamos ás agrupacións de traballadoras do fogar, pois entendemos que este tipo de acordos son froito da súa labor de reivindicación e sensibilización social constante. Porén, non podemos ver con satisfacción a aprobación dunhas recomendacións legais ambiguas e baleiras en exceso de implementación práctica. A OIT é un órgano auxiliar das políticas do FMI e do Banco Mundial que en nada representa os intereses da clase traballadora. Desde a nosa Central demandamos a integración das traballadoras do fogar cos mesmos dereitos no Réxime Xeral da Seguridade Social, sen matices e, despois de 25 anos de espera, sen “converxencias progresivas”. Con dereito a alta desde a primeira hora traballada, desemprego, igualdade no cobro da pensión e da cobertura por baixa laboral. Apostamos pola aprobación dun convenio colectivo específico que regule, por riba da lexislación laboral básica, cuestións específicas como o traballo nocturno, a internidade, os períodos de disposición e o coidado de persoas dependentes. Ao estarmos a falar dun buraco de explotación e economía somerxida entendemos que a Inspección laboral debe implantar liñas de traballo específico e efectivo, camiñando, asimesmo, cara un modelo de intermediación sen axencias privadas de colocación e cunha rede de cobertura pública que poida encher o groso da demanda. A CUT seguirá reivindicando a asunción dos coidados como un asunto público e unha responsabilidade coletiva, a desvelar o papel que xoga a división sexual do traballo no capitalismo e a visibilizar o traballo reprodutivo que realizan as mulleres. Traballo que segue a realizarse de forma gratuíta ou en extremas condicións de precariedade no eido doméstico, xerando contiosos beneficios económicos e sociais e perpetuando a lóxica da acumulación por riba das necesidades de sustentabilidade da vida. [1] Texto do Convenio sobre o Traballo decente para as Traballadoras e Traballadores domésticos. http://www.ilo.org/ilc/ILCSessions/100thSession/reports/provisional-records/WCMS_157833/lang–es/index.htm [2] Texto da Recomendación sobre o Traballo decente para as Traballadoras e Traballadores domésticos http://www.ilo.org/ilc/ILCSessions/100thSession/reports/provisional-records/WCMS_157834/lang–es/index.htm [3] “Las nuevas normas sobre trabajadores domésticos son tanto robustas como flexibles.” http://www.ilo.org/ilc/ILCSessions/100thSession/media-centre/articles/WCMS_158389/lang–es/index.htm
